Źródła gazu ziemnego w Polsce - obecna sytuacja i perspektywy

1. Krajowe źródła gazu ziemnego

Własne zasoby gazu ziemnego w Polsce są ograniczone i pokrywają zaledwie około 20-25% krajowego zapotrzebowania. Większość krajowego wydobycia pochodzi z następujących obszarów:

1.1. Niż Polski

Największe polskie złoża gazu ziemnego zlokalizowane są na obszarze Niżu Polskiego, w województwach wielkopolskim i lubuskim. Najważniejsze z nich to:

• Przemyśl - historycznie największe polskie złoże gazu, obecnie w fazie schyłkowej produkcji
• Barnówko-Mostno-Buszewo (BMB) - jedno z najważniejszych obecnie eksploatowanych złóż
• Kościan-Brońsko - znaczące złoże w Wielkopolsce
• Lubiatów-Międzychód-Grotów - stosunkowo nowe złoże o dużym potencjale

1.2. Podkarpacie

Region podkarpacki tradycyjnie związany jest z wydobyciem gazu ziemnego. Choć wiele tamtejszych złóż jest już wyeksploatowanych, wciąż prowadzi się tam wydobycie, głównie przez PGNiG. Najważniejsze złoża to:

• Złoża rejonu Jasło-Krosno
• Złoża rejonu Rzeszowa

1.3. Szelf Bałtycki

Na szelfie Morza Bałtyckiego prowadzone są prace poszukiwawcze i rozpoznawcze, które doprowadziły do odkrycia m.in. złoża B4 i B6. Ich eksploatacja nie została jeszcze w pełni uruchomiona, ale stanowią one perspektywiczne źródło krajowego gazu.

2. Import gazu ziemnego

Ze względu na niewystarczające krajowe zasoby, Polska jest zmuszona importować około 75-80% potrzebnego gazu. W ostatnich latach nastąpiła znacząca dywersyfikacja kierunków importu gazu:

2.1. Terminal LNG w Świnoujściu

Oddany do użytku w 2016 roku Terminal LNG im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Świnoujściu umożliwia import skroplonego gazu ziemnego (LNG) drogą morską. Kluczowe fakty:

• Obecna przepustowość: około 6,1 mld m³ gazu rocznie (po regazyfikacji)
• Planowana rozbudowa: do 8,3 mld m³ rocznie
• Główni dostawcy: Katar, USA, Norwegia

Terminal LNG stanowi kluczowy element dywersyfikacji dostaw gazu do Polski, uniezależniając kraj od dostaw ze wschodu.

2.2. Baltic Pipe

Baltic Pipe to gazociąg łączący Polskę z norweskim szelfem kontynentalnym przez Danię. Uruchomiony w 2022 roku, stanowi istotny element strategii uniezależnienia się od dostaw z Rosji.

• Przepustowość: do 10 mld m³ gazu rocznie
• Źródło gazu: norweskie złoża na Morzu Północnym
• Długość: około 900 km (cały system)

2.3. Połączenia międzysystemowe

Polska systematycznie rozwija sieć połączeń gazowych z sąsiednimi krajami:

• Polska-Niemcy: punkty połączeń w Lasowie i Mallnow
• Polska-Czechy: interkonektor w Cieszynie
• Polska-Słowacja: gazociąg oddany do użytku w 2022 roku
• Polska-Litwa (GIPL): połączenie uruchomione w 2022 roku, umożliwiające integrację z systemem gazowym państw bałtyckich
• Polska-Ukraina: rozbudowywane połączenie umożliwiające przesył gazu w obu kierunkach

3. Magazyny gazu w Polsce

Istotnym elementem bezpieczeństwa energetycznego Polski są podziemne magazyny gazu (PMG), które umożliwiają bilansowanie sezonowych wahań zapotrzebowania oraz stanowią rezerwę strategiczną.

Obecnie w Polsce funkcjonuje siedem podziemnych magazynów gazu o łącznej pojemności czynnej około 3,2 mld m³:

• PMG Wierzchowice - największy magazyn w Polsce o pojemności około 1,2 mld m³
• PMG Husów - około 500 mln m³
• KPMG Mogilno - około 600 mln m³
• PMG Strachocina - około 330 mln m³
• PMG Swarzów - około 90 mln m³
• PMG Brzeźnica - około 65 mln m³
• PMG Kosakowo - około 300 mln m³ (w trakcie rozbudowy)

Trwają prace nad rozbudową istniejących magazynów, co ma zwiększyć łączną pojemność do około 4 mld m³ w najbliższych latach.

4. Perspektywy rozwoju źródeł gazu w Polsce

4.1. Poszukiwania nowych złóż konwencjonalnych

Mimo ograniczonych zasobów, w Polsce wciąż prowadzone są prace poszukiwawcze nowych złóż gazu konwencjonalnego, głównie przez PGNiG (obecnie część Grupy ORLEN). Najbardziej perspektywiczne obszary to:

• Szelf Bałtycki
• Obszar Karpat i Przedgórza Karpackiego
• Nowe struktury w regionie Wielkopolski

4.2. Pływający terminal LNG (FSRU) w Zatoce Gdańskiej

W fazie planowania znajduje się budowa pływającego terminalu regazyfikacyjnego (FSRU - Floating Storage and Regasification Unit) w Zatoce Gdańskiej. Projekt ten, nazwany "FSRU Gdańsk", ma zapewnić:

• Dodatkową przepustowość importową: około 4,5-6 mld m³ gazu rocznie
• Planowane oddanie do użytku: 2027-2028 rok
• Zwiększenie elastyczności systemu gazowego w północnej Polsce

4.3. Rozbudowa infrastruktury istniejącej

Równolegle do budowy nowych obiektów, trwa rozbudowa istniejącej infrastruktury:

• Zwiększenie przepustowości Terminalu LNG w Świnoujściu do 8,3 mld m³
• Rozbudowa podziemnych magazynów gazu
• Rozwój krajowej sieci przesyłowej (nowe gazociągi wysokiego ciśnienia)
• Wzmocnienie i rozbudowa połączeń międzysystemowych z krajami sąsiednimi

5. Wyzwania dla polskiego sektora gazowego

5.1. Zależność od importu

Mimo dywersyfikacji źródeł, Polska wciąż pozostaje krajem silnie uzależnionym od importu gazu ziemnego. Stanowi to wyzwanie zarówno ekonomiczne (narażenie na wahania cen na rynkach światowych), jak i polityczne (bezpieczeństwo dostaw).

5.2. Transformacja energetyczna

W kontekście polityki klimatycznej UE i zobowiązań do redukcji emisji CO2, przyszłość gazu ziemnego jako paliwa przejściowego staje pod znakiem zapytania. Polska musi znaleźć równowagę między zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego a dążeniem do neutralności klimatycznej.

5.3. Koszty rozbudowy infrastruktury

Inwestycje w infrastrukturę gazową są bardzo kosztowne i długoterminowe. W obliczu niepewnej przyszłości roli gazu w miksie energetycznym, podejmowanie takich inwestycji stanowi znaczące ryzyko finansowe.

6. Podsumowanie

Polska w ostatnich latach dokonała znaczącego postępu w dywersyfikacji źródeł dostaw gazu ziemnego, budując silny fundament dla bezpieczeństwa energetycznego kraju. Terminal LNG w Świnoujściu, gazociąg Baltic Pipe oraz rozwinięta sieć połączeń międzysystemowych pozwoliły na uniezależnienie się od dostaw z Rosji.

Krajowe wydobycie, choć ograniczone, stanowi istotny element bilansu gazowego Polski, a prowadzone prace poszukiwawcze dają nadzieję na odkrycie nowych zasobów. Jednocześnie rozwój magazynów gazu zwiększa bezpieczeństwo dostaw w przypadku kryzysów.

Wyzwaniem na przyszłość pozostaje znalezienie równowagi między inwestycjami w infrastrukturę gazową a długoterminowymi celami polityki klimatycznej. Gaz ziemny, jako paliwo o niższej emisyjności niż węgiel, może odegrać istotną rolę w transformacji energetycznej Polski, stanowiąc pomost między gospodarką opartą na paliwach kopalnych a opartą na odnawialnych źródłach energii.